Bodljokosci
Bodljokošci su isključivo morske životinje koje, kako im samo ime kaže na površini tela imaju pokretne bodlje. Žive na dnu mora i do danas je opisano oko 6000 vrsta. Ova grupa životinja se od ostalih grupa beskičmenjaka razlikuje po tome što se prava telesna duplja tokom razvića formira na drugačiji način, takođe se kod njih tokom embrionalnog razvoja prvo formira analni, a tek kasnije usni otvor, što je suprotno od ostalih tipova beskičmenjaka. U bodljokošce se ubrajaju:
1. Morske zvezde
2. Morski ježevi
3. Morski krastavci
4. Morske zmijače
5. Morski krinovi
Još jedna odlika bodljokožaca koja ih izdvaja od ostalih, do sada proučenih beskičmenjaka je pojava unutrašnjeg skeleta koji je mezodermalnog porekla, tj. nastaje od ćelija središnjeg sloja za razliku od drugih kod kojih nastaje od ćelija iz spoljašnjeg sloja. Skelet je građen od krečnjačkih pločica na kojima se nalaže bodlje. Pločice mogu da budu srasle i da grade čvrst oklop kao kod morskih ježeva ili mogu da budu razbacane po telu kao kod morskih krastavaca.
Bodljokošci su nesegmentisane životinje, tj. kod odraslih jedinki nije izdvojen glaveni region. Na njihovom telu razlikujemo stranu na kojoj se nalazi usni otvor (oralna strana) koji je okrenut prema podlozi i stranu na kojoj se nalazi analni otvor (aboralna strana) koji je okrenut prema površini vode (izuzetak su morski krinovi). Bodljokošci se odlikuju radijalnom (petozračnom) simetrijom tela, izuzev larvi koje su bilateralno simetrične. Posebna odlika bodljokožaca je i vodeni (ambulakralni) sistem koji im služi za kretanje i disanje. On se sastoji od kanala i meškova koji su međusobno povezani , kroz koje struji tečnost i pod pritiskom na površini tela obrazuju se vodene (ambulakralne) nožice koje služe za kretanje (izuzetak su morski krinovi koji su sesilni).
Na površini tela nalzi se sloj trepljastih ćelija u kom se nalaze čulne, žlezdane i nervne ćelije. Ispod ovog sloja nalazi se skelet od krečnjačkih pločica. U unutrašnjosti tela nalazi se prostrana duplja sa organima. Kod bodljokožaca je razvijen krvni (lakunarni) sistem koji je otvoren. Sistem organa za varenje čine usni otvor, želudac i izuvijano (morski ježevi) ili kesasto (morske zvezde) crevo. Kod nekih grupa ne postoji analni otvor pa se crevo slepo završava, ali većina poseduje analni otvor koji se nalazi nasuprot usnom otvoru. Disanje se odvija pomoću škrga kod morkih zvezda i ježeva, a kod ostalih pomoću vodenog i crevnog sistema.
Nervni sistem bodljokožaca je difuzno-vrpčast, sastoji se od razbacanih nervnih ćelija, nervnih prstenova i vrpci. Bodljokošci nemaju organe za izlučivanje, pa tu funkciju obavljaju preko škrga i creva. Bodljokošci su odvojenih polova, oplođenje se vrši u vodi i tokom razvoja obrazuju larvu.
- Morske zvezde (Classis Asteroidea) - Morske zvezde su karakterističnog izgleda, spljoštenog tela, na kome uočavamo centralni disk sa kog polazi uglavnom 5 (ređe 6) simetričnih krakova. Usni otvor je sa donje, a analni sa gornje strane. Skelet je građen od pokretno spojenij skeletnih pločica koje omogućavaju pokretanje krakova. Na donjoj strani nalaze se vodene nožice kojima se morske zvezde kreću. One su grabljivice, imaju dobro razvijeno čulo mirisa, hrane se sunđerima, skoljkama i puževima. Varenje započinju van tela tako što izbacuju želudac na plen i počinju da ga vare. U Jadranskom moru žive: zvezda kvrgača, tankobodljasta zvezda, narandžasta zvezda, crvena zvezda...
- Morki ježevi (Classis Echinoidea) - Imaju loptasto telo pokriveno bodljama. Usni otvor okrenut je ka podlozi i oko njega se nalaze škrge i usni aparat sa građen od 25 skeletnih delova (5 zubića je vidljivo spolja) koji se naziva Aristotelova lampa. Skelet je građen od sraslih skeletnih pločica. Kreću se pomoću vodenih noživa i bodlji.
- Morske zmijače (Classis Ophiuroidea) - Imaju manji središnji deo i duže i pokretljivije krake od morskih zvezda, na kojima se nalaze bodlje. Kreću se zmijolikim pokretima tela po čemu su i dobile naziv.
- Morski krastavci (Classis Holothuroidea) - Telo im je izduženo i meko sa sitnim skeletnim elementima koji su uronjeni u kožasti telesni zid. Na površini tela nemaju bodlje. Oko usnog otvora nalazi se venac pipaka, a na suprotnom kraju je analni otvor.
- Morki krinovi (Classis Crinoidea) - Najprimitivniji bodljokošci, pričvršćeni za podlogu. Njihov analni otvor je okrenut ka podlozi, a usta prema površini vode. Telo im je građeno od drške i čašice sa kracima.
Pogledaj prezentaciju sa časa i popuni upitnik.
1. Morske zvezde
2. Morski ježevi
3. Morski krastavci
4. Morske zmijače
5. Morski krinovi
Još jedna odlika bodljokožaca koja ih izdvaja od ostalih, do sada proučenih beskičmenjaka je pojava unutrašnjeg skeleta koji je mezodermalnog porekla, tj. nastaje od ćelija središnjeg sloja za razliku od drugih kod kojih nastaje od ćelija iz spoljašnjeg sloja. Skelet je građen od krečnjačkih pločica na kojima se nalaže bodlje. Pločice mogu da budu srasle i da grade čvrst oklop kao kod morskih ježeva ili mogu da budu razbacane po telu kao kod morskih krastavaca.
Bodljokošci su nesegmentisane životinje, tj. kod odraslih jedinki nije izdvojen glaveni region. Na njihovom telu razlikujemo stranu na kojoj se nalazi usni otvor (oralna strana) koji je okrenut prema podlozi i stranu na kojoj se nalazi analni otvor (aboralna strana) koji je okrenut prema površini vode (izuzetak su morski krinovi). Bodljokošci se odlikuju radijalnom (petozračnom) simetrijom tela, izuzev larvi koje su bilateralno simetrične. Posebna odlika bodljokožaca je i vodeni (ambulakralni) sistem koji im služi za kretanje i disanje. On se sastoji od kanala i meškova koji su međusobno povezani , kroz koje struji tečnost i pod pritiskom na površini tela obrazuju se vodene (ambulakralne) nožice koje služe za kretanje (izuzetak su morski krinovi koji su sesilni).
Na površini tela nalzi se sloj trepljastih ćelija u kom se nalaze čulne, žlezdane i nervne ćelije. Ispod ovog sloja nalazi se skelet od krečnjačkih pločica. U unutrašnjosti tela nalazi se prostrana duplja sa organima. Kod bodljokožaca je razvijen krvni (lakunarni) sistem koji je otvoren. Sistem organa za varenje čine usni otvor, želudac i izuvijano (morski ježevi) ili kesasto (morske zvezde) crevo. Kod nekih grupa ne postoji analni otvor pa se crevo slepo završava, ali većina poseduje analni otvor koji se nalazi nasuprot usnom otvoru. Disanje se odvija pomoću škrga kod morkih zvezda i ježeva, a kod ostalih pomoću vodenog i crevnog sistema.
Nervni sistem bodljokožaca je difuzno-vrpčast, sastoji se od razbacanih nervnih ćelija, nervnih prstenova i vrpci. Bodljokošci nemaju organe za izlučivanje, pa tu funkciju obavljaju preko škrga i creva. Bodljokošci su odvojenih polova, oplođenje se vrši u vodi i tokom razvoja obrazuju larvu.
- Morske zvezde (Classis Asteroidea) - Morske zvezde su karakterističnog izgleda, spljoštenog tela, na kome uočavamo centralni disk sa kog polazi uglavnom 5 (ređe 6) simetričnih krakova. Usni otvor je sa donje, a analni sa gornje strane. Skelet je građen od pokretno spojenij skeletnih pločica koje omogućavaju pokretanje krakova. Na donjoj strani nalaze se vodene nožice kojima se morske zvezde kreću. One su grabljivice, imaju dobro razvijeno čulo mirisa, hrane se sunđerima, skoljkama i puževima. Varenje započinju van tela tako što izbacuju želudac na plen i počinju da ga vare. U Jadranskom moru žive: zvezda kvrgača, tankobodljasta zvezda, narandžasta zvezda, crvena zvezda...
- Morki ježevi (Classis Echinoidea) - Imaju loptasto telo pokriveno bodljama. Usni otvor okrenut je ka podlozi i oko njega se nalaze škrge i usni aparat sa građen od 25 skeletnih delova (5 zubića je vidljivo spolja) koji se naziva Aristotelova lampa. Skelet je građen od sraslih skeletnih pločica. Kreću se pomoću vodenih noživa i bodlji.
- Morske zmijače (Classis Ophiuroidea) - Imaju manji središnji deo i duže i pokretljivije krake od morskih zvezda, na kojima se nalaze bodlje. Kreću se zmijolikim pokretima tela po čemu su i dobile naziv.
- Morski krastavci (Classis Holothuroidea) - Telo im je izduženo i meko sa sitnim skeletnim elementima koji su uronjeni u kožasti telesni zid. Na površini tela nemaju bodlje. Oko usnog otvora nalazi se venac pipaka, a na suprotnom kraju je analni otvor.
- Morki krinovi (Classis Crinoidea) - Najprimitivniji bodljokošci, pričvršćeni za podlogu. Njihov analni otvor je okrenut ka podlozi, a usta prema površini vode. Telo im je građeno od drške i čašice sa kracima.
Pogledaj prezentaciju sa časa i popuni upitnik.
