Valjkasti crvi
Dečja glista u crevu
Valjkasti crvi (Phylum Nematoda) su grupa životinja izduženog, oblog,valjkastog tela koje je zašiljeno na oba kraja i nije segmentisano. Kod valjkastih crva se prvi put u životinjskom svetu javlja telesna duplja - pseudocelom, koja predstavlja prostor između telesnog zida i creva i ispunjena je telesnom tečnošću koja pod pritiskom daje potporu telu. Valjkasti crvi su troslojne životinje, na površini tela imaju kutikulu koja im obezbeđuje zaštitu i koju tokom rasta odbacuju (presvlačenje). Ispod nje nalazi se epidermis, a ispod njega nalazi se sloj uzdužno postavljenih mišića.
Žive u vlažnom zemljištu, slatkoj i slanoj vodi i kao paraziti životinja, biljaka i čoveka, pa kao takvi izazivaju mnoge bolesti i mogu naneti velike štete poljoprivrednim kulturama. Hrane se bakterijama, gljivama, algama, sitnim člankovitim crvima, larvama insekata. Paraziti žive u drugim organizmima i hrane se na njihov račun.
Valjkasti crvi su bilateralno simetrični. Nervni sistem je vrpčast i sastoji se od nervnog prtena koga grade nervne ganglije grupisane oko ždrela, od kojih polaze dve nervne vrpce. Kod valjkastih crva se prvi put javlja analni otvor. Sistem organa za varenje počinje usnim otvorom koji se nastavlja u ždrelo, a ono u prednje, srednje i zadnje crevo koje se završava analnim otvorom, što znači da se hrana uvek kreće u jednom smeru, od usta do analnog otvora. Disanje se obavlja preko kože, a izlučivanje preko cevčica koje su žlezdanog porekla i otvaraju se ekskretornom porom na površini tela, kroz koju se izbacuje sadržaj van tela.
Valjkasti crvi su odvojenih polova i imaju dobro razvijen polni sistem. Paraziti polažu veliki broj jaja, a ženke su krupnije od mužjaka. Od parazitskih vrsta najpoznatije su: čovečja glista, dečja glista, trihina i filarija.
- Čovečja glista (Ascaris lumbricoideus) - parazitira u crevu kod čoveka. Veličina im se kreće od 15-50 cm. Ženke su krupnije od mužjaka, kod kojih je zadnji kraj tela uvijen u obliku kukice (polni dimorfizam). Ljudi se zaraze preko prljavih ruku, neopranog voća i povrća ili zaražene vode. Iz jaja se u crevu razvija sićušni valjkasti crv koji se zariva u zid creva i ulazi u krvotok pa putem njega do pluća, zatim do grla i dušnika (što može dovesti do gušenja) i preko jednjaka dospevaju u želudac, a onda odlaze u tanko crevo gde odrastaju. Taj period od zaraze do odrastanja traje oko 2 meseca.
- Dečja glista (Enterobius vermicularis) - čest parazit dece. Ženke su duge oko 12mm. Kada se dete zarazi iz jaja se razvijaju mlade jedinke u tankom crevu, kao odrasle jedinke borave u debelom crevu, a ženke tokom noći polažu jaja u analnom delu, što izaziva jak svrab kod dece, pa se dečja glista naziva još i pundravac. Prilikom češanja analne regije mogu se preneti jaja i može doći do zaraze, pa je jako važno obavezno prati ruke posebno nakon toaleta!
- Trihina (Trichinela spiralis) - je sićušni valjkasti crv koji izaziva trihinelozu. Prenosioci ove bolesti su pacovi i svinje. Svinje se zaraze jedući zaražene pacove, a pacov se zarazi jedući otpatke zaraženog svinjskog mesa. Čovek se zarazi jedući osušeno ili nedovoljno kuvano ili pečeno svinjsko meso, sa kojima unosi učaurene mlade trihine u svoja creva gde one postaju polno zrele, nakon parenja mužjaci uginu a ženke se zarivaju u zid creva i rađaju žive mlade koji dospevaju u krvotok i tako se prenose do svih delova tela, odlaze do mišića i postaju unutarćelijski paraziti, potom se učaure i u tom stadijumu zauvek ostaju u telu čoveka. Učaurene larve trihine ne mogu se videti golim okom, pa ispravnost svinjskog mesa može potvrditi jedino veterinar pregledom mesa pomoću specijalnog mikroskopa (trihinoskop).
- Filarija (Filaria bancrofti) - izaziva slonovsku bolest, koja se javlja u tropskim regionima. Ženke su duge oko 10 cm. Parazitira u limfnim žlezdama i limfnim sudovima izazivajući njihovo začepljene što dovodi do velikih otoka pojedinih delova tela (ruku, nogu, grudi, mošnica) pa se oboljenje naziva slonovska bolest (elefantijazis). Prenose je komarci u tropskim oblastima koji se hrane krvlju čoveka.
- Očni crv (Loa loa) - parazitira u potkožnom tkivu, a može da migrira do očiju pa se može videti kroz beonjaču, bolest prenose muve, zastupljena je u Africi.
Pogledaj prezentaciju sa časa i popuni upitnik.
Žive u vlažnom zemljištu, slatkoj i slanoj vodi i kao paraziti životinja, biljaka i čoveka, pa kao takvi izazivaju mnoge bolesti i mogu naneti velike štete poljoprivrednim kulturama. Hrane se bakterijama, gljivama, algama, sitnim člankovitim crvima, larvama insekata. Paraziti žive u drugim organizmima i hrane se na njihov račun.
Valjkasti crvi su bilateralno simetrični. Nervni sistem je vrpčast i sastoji se od nervnog prtena koga grade nervne ganglije grupisane oko ždrela, od kojih polaze dve nervne vrpce. Kod valjkastih crva se prvi put javlja analni otvor. Sistem organa za varenje počinje usnim otvorom koji se nastavlja u ždrelo, a ono u prednje, srednje i zadnje crevo koje se završava analnim otvorom, što znači da se hrana uvek kreće u jednom smeru, od usta do analnog otvora. Disanje se obavlja preko kože, a izlučivanje preko cevčica koje su žlezdanog porekla i otvaraju se ekskretornom porom na površini tela, kroz koju se izbacuje sadržaj van tela.
Valjkasti crvi su odvojenih polova i imaju dobro razvijen polni sistem. Paraziti polažu veliki broj jaja, a ženke su krupnije od mužjaka. Od parazitskih vrsta najpoznatije su: čovečja glista, dečja glista, trihina i filarija.
- Čovečja glista (Ascaris lumbricoideus) - parazitira u crevu kod čoveka. Veličina im se kreće od 15-50 cm. Ženke su krupnije od mužjaka, kod kojih je zadnji kraj tela uvijen u obliku kukice (polni dimorfizam). Ljudi se zaraze preko prljavih ruku, neopranog voća i povrća ili zaražene vode. Iz jaja se u crevu razvija sićušni valjkasti crv koji se zariva u zid creva i ulazi u krvotok pa putem njega do pluća, zatim do grla i dušnika (što može dovesti do gušenja) i preko jednjaka dospevaju u želudac, a onda odlaze u tanko crevo gde odrastaju. Taj period od zaraze do odrastanja traje oko 2 meseca.
- Dečja glista (Enterobius vermicularis) - čest parazit dece. Ženke su duge oko 12mm. Kada se dete zarazi iz jaja se razvijaju mlade jedinke u tankom crevu, kao odrasle jedinke borave u debelom crevu, a ženke tokom noći polažu jaja u analnom delu, što izaziva jak svrab kod dece, pa se dečja glista naziva još i pundravac. Prilikom češanja analne regije mogu se preneti jaja i može doći do zaraze, pa je jako važno obavezno prati ruke posebno nakon toaleta!
- Trihina (Trichinela spiralis) - je sićušni valjkasti crv koji izaziva trihinelozu. Prenosioci ove bolesti su pacovi i svinje. Svinje se zaraze jedući zaražene pacove, a pacov se zarazi jedući otpatke zaraženog svinjskog mesa. Čovek se zarazi jedući osušeno ili nedovoljno kuvano ili pečeno svinjsko meso, sa kojima unosi učaurene mlade trihine u svoja creva gde one postaju polno zrele, nakon parenja mužjaci uginu a ženke se zarivaju u zid creva i rađaju žive mlade koji dospevaju u krvotok i tako se prenose do svih delova tela, odlaze do mišića i postaju unutarćelijski paraziti, potom se učaure i u tom stadijumu zauvek ostaju u telu čoveka. Učaurene larve trihine ne mogu se videti golim okom, pa ispravnost svinjskog mesa može potvrditi jedino veterinar pregledom mesa pomoću specijalnog mikroskopa (trihinoskop).
- Filarija (Filaria bancrofti) - izaziva slonovsku bolest, koja se javlja u tropskim regionima. Ženke su duge oko 10 cm. Parazitira u limfnim žlezdama i limfnim sudovima izazivajući njihovo začepljene što dovodi do velikih otoka pojedinih delova tela (ruku, nogu, grudi, mošnica) pa se oboljenje naziva slonovska bolest (elefantijazis). Prenose je komarci u tropskim oblastima koji se hrane krvlju čoveka.
- Očni crv (Loa loa) - parazitira u potkožnom tkivu, a može da migrira do očiju pa se može videti kroz beonjaču, bolest prenose muve, zastupljena je u Africi.
Pogledaj prezentaciju sa časa i popuni upitnik.
